Esdoorn
De gewone esdoorn (Acer pseudoplatanus) is de meest voorkomende esdoorn en komt overal in Europa voor. Deze boom wordt tot 35 m hoog met een brede kroon. Hij heeft stevige twijgen die dikke tegenoverstaande knoppen met bleekgroene knopschubben dragen. De bladeren zijn 5-lobbig en handnervig, bovenaan donkergroen, onderaan blauw-groen tot grijsrood. De toegespitste lobben zijn ongelijk gekarteld. De bloemen zijn geel-groen en ontstaan in hangende, samengestelde trossen. In één tros kunnen mannelijke, vrouwelijke en steriele bloemen voorkomen. De bladeren verschijnen iets voor de bloemen. De vleugels van de vruchten vormen een scherpe tot een rechte hoek, smaller aan de basis. Deze vruchten ontkiemen de volgende lente. De gewone esdoorn heeft graag een diepe frisse grond, maar groeit ook op arme slechte grond.
De Esdoorn is lid van de Sapindaceae (Zeepboomfamilie)
Weetjes
In Nederland zijn verschillende soorten esdoorns inheems. Waaronder de gewone esdoorn, die hierboven besproken is.
De Noorse esdoorn (Acer platanoides) is iets minder algemeen. De bloemen van deze boom zijn eenslachtig en staan meer in een scherm. De vruchten hebben twee vleugels die in elkaars verlengde staan.
De Spaanse aak of veldesdoorn (Acer campestre) heeft kleiner blad dan de twee hierboven. Het blad is gespleten in drie tot vijf slippen. De bloemen zijn tweeslachtig en de zaden hebben wijduitstaande vleugels.
Verder zijn er vele soorten die niet van oorsprong hier vandaan komen zoals de zilveresdoorn, de Japanse esdoorn en de Maple Leaf ofwel suikeresdoorn (Acer saccharum). De laatste is het nationale symbool van Canada en staat ook op de vlag van dat land.
Toepassingen
Sap
Bijna alle soorten hebben in het voorjaar door de hoge worteldruk een sterke sapstroom. Het sap heeft een hoog suikergehalte. Uit een liter sap kan ongeveer 25 gram suiker worden verkregen. Tap van half februari tot begin mei de boom af, omdat de sapstroom van de boom dan het sterkst is. Dit houdt aan zolang de temperatuur schommelt tussen vriezen en dooien, variërend van 1 week tot maximaal 6 weken. Kerf de esdoorn in of boor een gat in de boom tot een diepte van 5 cm en met een doorsnee van 1 cm. Plaats een stok in of onder het gaatje waar het vocht langs kan lopen in een pot of container. Afhankelijk van de dikte en sterkte van de boom worden maximaal drie tappunten ingebracht. Er kan worden getapt totdat het steeds donkerder wordt, omdat er steeds meer andere organische stoffen met de sapstroom meegaan. Het sap kan zo gedronken worden of door het in te koken tot een siroop worden geconcentreerd. 40 liter vers esdoornsap levert 1 liter siroop op. De siroop wordt gebruikt als basis voor limonade en als een smaakversterker bij verschillende soorten voedsel. Zoals op crêpes en pannenkoeken erg populair in Canada en Noord Amerika. (Maple syrup)
Binnenschors
De dunne binnenschors van de esdoorn is eetbaar. Je kan deze drogen en tot meel vermalen en gebruiken als glutenvrij meel. Ook kan van de gedroogde binnenschors een thee worden getrokken als hoestdrank en om diarree te bestrijden.
Bladeren
Wikkel voedsel in de bladeren, zodat tijdens het bakken een zoete smaak wordt afgegeven. Om voedsel, zoals appels en knolgewassen, voor een lange tijd te bewaren kunnen ze met bladeren worden ingepakt. Van de gedroogde bladeren kan thee gemaakt worden.
Zaden
De zaden kunnen met groenten worden meegekookt, in een theemelange gedaan worden en van de schil ontdaan, vers worden gegeten. Geroosterde zaden kunnen als snack gegeten worden en door salades worden gemengd.
Overige toepassingen
Het hout is hard, zwaar, elastisch en toch makkelijk te bewerken. Het hout van de esdoorn brandt goed, maar snel. Daarnaast kan van het hout goede houtskool worden gemaakt. Het is niet geschikt voor het aanmaken van een vuur. De as kan worden gebruikt bij het maken van zeep.
- Binnenbast
Verzamelen: hele jaar door
- Sap
Verzamelen: februari-april
- Zaden
Verzamelen: juli-oktober