Boleten: verschil tussen versies

Huidige versie van 5 jan 2021 om 12:29

Buisjespaddenstoel

Boleten is een verzamelnaam voor buisjeszwammen die er uitzien als een klassieke paddenstoel. Een steel met een hoed en aan de onderkant van de hoed geen plaatjes maar buisjes, dat ziet er uit als een sponsachtige massa.

Culinaire waarde

Culinair gezien is het een interessante groep van paddenstoelen met veel eetbare soorten en een aantal van de meest lekkere soorten die er zijn. Boleten als groep zijn makkelijk te determineren. Het vereist wat meer ervaring om iedere boleet op naam te kunnen brengen. Er zijn vele paddenstoelen met boleet in de naam. Raar genoeg heeft de lekkerste van allemaal, Eekhoorntjesbrood, niet boleet in de naam.

Wat je moet weten

Om boleten te kunnen oogsten zijn er een aantal dingen die je moet weten en is het aan te raden een aantal keer met een ervaren wildplukker mee te zijn geweest om in de praktijk ervaring te hebben opgedaan. De meeste soorten zijn eetbaar maar er zijn ook een aantal giftige, weliswaar voor een normaal mens niet dodelijk giftig maar je kan er wel goed ziek van worden. De meest bekende giftige soort is de Satansboleet. Minder bekend is de Wolfsboleet. Deze beide soorten hebben rode buisjes. De Pronksteelboleet met een rode steel is rauw giftig en na verhitting niet meer giftig maar ongenietbaar, want bitter.

Smakelijke boleten met rode buisjes zijn de Heksenboleet en de Netstelige heksenboleet. De laatst genoemde niet met alcohol te nuttigen. Zie verder Heksenboleet.

Verder is het belangrijk om te weten van de Bittere boleet niet giftig maar wel erg bitter. Één exemplaar verpest je hele maal. Hij is makkelijk aan te zien voor een Eekhoorntjesbrood. Deze paddenstoel heeft roze buisjes en is zo te onderscheiden van haar lekkere soortgenoot. Jonge exemplaren hebben nog witte buisjes en zijn dus niet zo makkelijk te herkennen, dan biedt een klein stukje proeven uitkomst. Ook de Wortelende boleet is ongenietbaar bitter. De hoed is grijswit tot bleek bruingrijs net als de Satansboleet. De buisjes zijn citroengeel en ook de steelaanzet bij de hoed is geel om naar de voet toe meestal vuilwit of bleekgrijs te worden. De peperboleet is eetbaar maar wordt niet door iedereen gewaardeerd vanwege zijn peperige smaak. Gedroogd als specerij te gebruiken.

Voor de volledigheid noem ik nog de lekkere Kastanjeboleet, zeer algemeen. Zie verder Kastanjeboleet.

Rood

Beginnende paddenstoelenzoekers doen er verstandig aan om rode buisjes en rood in de steel te vermijden. Er zijn wel erg lekkere paddenstoelen met rode buisjes, maar liever te voorzichtig dan later spijt. De Roodsteelfluweelboleet en de Rode boleet zijn eetbaar maar culinair niet zo interessant, het best te verwerken in een mengschotel van diverse soorten.

Taxonomische indeling

Rijk: Fungi (Schimmels)
Stam: Basidiomycota
Klasse: Agaricomycetes
Onderklasse: Agaricomycetidae
Orde: Boletales

Een aantal families met meest bekende geslachten en soorten

Familie Boletaceae

Geslacht Boletus
- Bronskleurig eekhoorntjesbrood (Boletus aereus)
- Kastanjeboleet (Boletus badius, ook wel ondergebracht bij Xerocomus) Voor meer info Kastanjeboleet
- Roodsteelfluweelboleet (Boletus chrysenteron, ook wel ondergebracht bij Xerocomus)
- Gewoon eekhoorntjesbrood (Boletus edulis) Voor meer info Eekhoorntjesbrood
- Gewone heksenboleet (Boletus erythropus) Voor meer info Heksenboleet
- Netstelige heksenboleet (Boletus luridus) Zie ook Netstelige Heksenboleet
- Satansboleet (Boletus satanas)
- Fluweelboleet (Boletus subtomentosus, ook wel ondergebracht bij Xerocomus)

Geslacht Leccinum
- Rosse populierboleet (Leccinum aurantiacum)
- Gewone berkenboleet (Leccinum scabrum)
- Oranje berkenboleet (Leccinum versipelle)
- Eikenboleet (Leccinum quercinum)

Geslacht Tylopilus
- Bittere boleet (Tylopilus felleus, ook wel ondergebracht bij Boletus)

Familie Gyroporaceae

Geslacht Gyroporus
- Kaneelboleet (Gyroporus castaneus)

Familie Suillaceae

Geslacht Suillus
- Koeienboleet (Suillus bovinus)
- Gele ringboleet (Suillus grevillei)
- Bruine ringboleet (Suillus luteus)

Verzamelen: mei-november

Vanaf mei Vroeg eekhoorntjesbrood, meeste andere soorten vanaf juli t/m oktober met een uitloop in november.

@@ Regel 37: / Regel 37: @@
 * ''Geslacht Boletus''
 ** Bronskleurig eekhoorntjesbrood (Boletus aereus)
-** Kastanjeboleet (Boletus badius, ook wel ondergebracht bij Xerocomus)
+** Kastanjeboleet (Boletus badius, ook wel ondergebracht bij Xerocomus) Voor meer info [[Kastanjeboleet]]
 ** Roodsteelfluweelboleet (Boletus chrysenteron, ook wel ondergebracht bij Xerocomus)
-** Gewoon eekhoorntjesbrood (Boletus edulis)
+** Gewoon eekhoorntjesbrood (Boletus edulis) Voor meer info [[Eekhoorntjesbrood]]
-** Gewone heksenboleet (Boletus erythropus)
+** Gewone heksenboleet (Boletus erythropus) Voor meer info [[Heksenboleet]]
-** Netstelige heksenboleet (Boletus luridus)
+** Netstelige heksenboleet (Boletus luridus) Zie ook [[Netstelige Heksenboleet]]
 ** Satansboleet (Boletus satanas)
 ** Fluweelboleet (Boletus subtomentosus, ook wel ondergebracht bij Xerocomus)
@@ Regel 70: / Regel 70: @@
 * Vanaf mei Vroeg eekhoorntjesbrood, meeste andere soorten vanaf juli t/m oktober met een uitloop in november.
-==Kastanje boleet (Boletus badius)==
-Deze in Nederland in naald en loofbossen algemeen voorkomende boleet verdient wel enige extra toelichting.
-Dank zij de kenmerkende verkleuring van het vlees van geel naar blauw bij kneuzing is vergissing bij plukken bijna uitgesloten.
-[[Bestand: Kastanje boleet staand.jpg|thumb|100px|left|Kastanjeboleet]] [[Bestand: Kastanje boleet liggend.jpg|thumb|300px|right|Kastanjeboleet]]
-De hoed heeft een doorsnede van 5-10 cm. Meestal donker kastanjebruin zijn. Bij vochtig weer wordt het oppervlak van de hoed iets kleverig. Bij droogte wordt deze glanzend glad, kleverig. De steel lichter bruin gemarmerd nooit met een netwerk. Vlees wit tot bleekgeel, bij druk blauw verkleurend.
-'''Culinaire waarde:'''
-Alle bereidingen die voor eekhoorntjesbrood bekend zijn kunnen ook voor kastanje boleet gebruikt worden.
-'''Conserveren'''
-De kastanje boleet controleren op slakken en parasieten, schoonvegen en in dunne plakken snijden en drogen in droger of oven op lage temperatuur.
-Bij jonge exemplaren kan de buisjes laag worden mee verwerkt, bij iets oudere exemplaren kan het eenvoudig verwijderd worden.
-Ook kan de boleet in kruiden olie of in azijn worden geconserveerd, maar ook invriezen kan. Hierbij geldt wel dat de paddenstoelen binnen en 1 jaar geconsumeerd dienen te worden.
-'''Gebruik van kastanje boleet'''
-Om de smaak te leren kennen de plakjes verse kastanje boleet in olie of boter met wat knoflook, sjalot, peterselie, peper en zout bakken.
-Kastanje boleten kunnen in combinatie met andere paddenstoelen worden gebruikt in soepen,  sauzen en duxelles om een dieper aroma te geven. Maar ook in fritata, quiches, salades (niet rauw), risotto, in pasta sauzen, gebakken op toast, gevuld uit de oven in plaats van portobello champignon.
-Waar in receptuur eekhoorntjesbrood wordt gebruikt kan dit in alle gevallen worden vervangen door kastanje boleet.
-'''Kastanje boleet met polonaise garnituur'''
-gram Kastanje boleten in plakjes, 1 ui gesnipperd, 175 gram boter, bloem naar wens, 1/4 l zure room, 1/4 l slagroom, nootmuskaat naar smaak, peper en zout, 4 eetlepels peterselie gehakt, 15 gram witbroodkruim.
-Bak de boleten in een droge pan bakken tot ze hun vocht loslaten. Voeg dan de helft van de boter, ui, knoflook toe en als laatste de room. Op smaak brengen met de nootmuskaat, peper en zout en peterselie.
-Bak het broodkruim in de resterende boter, doe het over de boletenragout en gratineer nog even in de oven.
 [[categorie:Mei]]