Melde

Melde is een geslacht uit de amarantenfamilie, een grote familie met een aantal bekende eetbare soorten als spinazie, quinoa, biet, zeekraal en suikerbiet.

Kenmerken en voorkomen

Meldes zijn groene planten die geen spectaculaire bloemen hebben. De eenslachtige bloemen staan in kluwen die aren of pluimen vormen. Mannelijke bloemen zitten tussen de vrouwelijke in. Meldes zijn dus eenhuizig. De vruchtkleppen worden bij de meeste soorten zwart als de zaden rijpen en vormen een soort bootje. Dit zorgt ervoor dat de zaden kunnen drijven. Spiesmelde en uitstaande melde houden van open stikstofrijke plekken. Wanneer een stuk land braak ligt of bouwrijp gemaakt wordt, grijpen deze eenjarige planten meteen hun kans. Ze vestigen zich dan massaal met planten die wel een meter hoog kunnen worden.

Een aantal soorten melde, kustmelde, strandmelde en gelobde melde, komt voornamelijk langs de kust voor. Soms langs wegen omdat daar in de winter zout gestrooid wordt. De gelobde melde heeft alleen bladgroen langs de nerven. Verder is het blad bleek.

Op kwelders zijn de gewone en de gesteelde zoutmelde aan te treffen. Van deze zoutminnende soorten is het blad steviger en aangepast aan de zoute omstandigheden.

Spiesmelde

Atriplex prostrata is veelvormig en bloeit van juni tot september. Vaak worden de planten rood.

Uitstaande melde

A. patula heeft langwerpig blad met een steel. De plant stoelt vrij breed en vertakt uit. Is zeer gesteld op veel stikstof van mesthopen, akkers en tuinen. Het zaad kan wel 30 jaar kiemkrachtig blijven vandaar dat open plekken direct door deze plant bevolkt worden. Ook omdat er heel veel zaad gevormd wordt.

Tuinmelde

A. hortensia werd vroeger als groente verbouwd. De plant loopt meestal rood aan en heeft een schilferig blad.

Grijze melde

A. micrantha is een nieuwkomer en breidt zich uit via de snelwegen en rivieren.

Gebruikstoepassingen

Het blad van meldes kan in stamppot, salades of soep verwerkt worden. Het blad moet voor de bloei geplukt zijn en zo snel mogelijk verwerkt worden want het blad verwelkt gauw. Ze zijn net als spinazie te gebruiken. Vroeger werden de zaden tot meel verwerkt.

Leuke weetjes

De naam melde heeft een relatie met meel. Vaak lijken de bladeren van melde-planten alsof ze licht bestoven zijn met een waas van meel.

Melde en ganzenvoet zijn twee geslachten van de amarantenfamilie. Ze zijn niet heel makkelijk uit elkaar te houden. Ze groeien vaak op dezelfde soort grond: ruige terreinen. Melde heeft eenslachtige bloemen, terwijl die van de ganzenvoeten meeldraden en stampers in de bloem hebben, dus twee tweeslachtig zijn.

Brave hendrik (Blitum bonus henricus) hoort bij het geslacht spiesmelde. Deze soort is in Nederland in het wild uiterst zeldzaam en mag niet verzameld worden.

Recepten

Soep van melde

1 gesnipperde ui en knoflook
200 gr gewassen en eventueel gesneden melde
30 gr boter
1 à 2 eetl crème fraîche

Fruit ui en knoflook in 10 gr boter. 250 ml water toevoegen en aan de kook brengen. Voeg hier de blaadjes aan toe en laat 3 minuten koken. Daarin 20 gr boter in blokjes oplossen en pureer met een staafmixer tot een gladde soep is ontstaan. Deze op smaak brengen met peper en de crème fraîche.

Bron: De eetbare stad van Ellen Mookhoek e.a.

Zonnevis met zoutmelde

3 eidooiers
1 el witte balsamico
20 cl witte wijn
100 g boter
bosje peterselie
300 gr couscous
100 gr zoutmelde
trostomaatjes
4 zonnevisfilets
50 gr waterkers

Zoutmelde is een zeegroente die verkrijgbaar is van juli tot oktober. Een zilte groente die behoorlijk zout van smaak is. Dus wees spaarzaam met zout toevoegen in dit recept. Zonnevis is een relatief dure vis, maar dat hangt ook een beetje af van de aanvoer. Die gebeurt in principe het ganse jaar door, maar er zijn wel wisselende periodes van schaarste. Je kan het visje mooi krokant bakken als je het vel met het zonnetje laat zitten.

Maak een hollandaisesaus: klop 3 eidooiers luchtig op met witte balsamico en witte wijn, au bain marie. Voeg kleine scheutjes geklaarde boter toe tot de saus licht en smeuïg is.

De groene couscous: pureer een volledig bosje peterselie met een glas groentebouillon. Warm op. Giet de warme bouillon over de couscous en laat wellen. Meng met een paar lepels zachte boter en zet de schaal met couscous een paar minuutjes in de magnetron op 750 W. Roer los met een vork.

Was de zoutmelde en stoof ze in een pan met een beetje boter tot de blaadjes glanzend groen zijn. Pof de trostomaatjes door ze in een schaal in een paar minuten in de heteluchtoven te zetten tot ze barsten.

Bak de zonnevisfilets in boter en breng op smaak met peper en zout. Reken op 4 minuten per kant.

Op het bord: Maak een bedje van zoutmelde. Leg daar de couscous op met een vierkante ring zodat er nog wat zoutmelde zichtbaar is. Leg er een stukje vis op en giet er de saus bij. Werk af met waterkers en de gepofte trostomaatjes.

Bron: https://www.creatief-koken.be/gastro/5707.htm

Voor meer recepten: https://mergenmetz.nl/recepten/groente/melde/