De stuifzwammen vormen een familie van paddenstoelen waarbij de sporen binnen in een bolvormig vruchtlichaam zitten. Ze worden ook wel buikzwammen genoemd. De holte barst bij rijpheid helemaal open, zodat de olijf- of bruinkleurige sporen vrijkomen en door hun lichtheid wegwaaien. Bij sommige soorten ontstaat bovenin een gaatje waardoor de sporen als een wolk kunnen ontsnappen als er een regendruppel opvalt of wanneer de bol op een andere manier aangeraakt wordt. Dat kan een takje zijn, een voorbij hippende vogel of een nieuwsgierige mensenvinger. In het Nederlands worden de verschillende soorten bovisten en stuifzwammen genoemd, waarvan heel wat verschillende soorten in Nederland te vinden zijn.
plooivoetstuifzwam
Kenmerken en voorkomen
De meeste soorten uit deze groep zijn te vinden vanaf de zomer tot in de herfst. Het zijn allemaal opruimers van strooisel en groeien dus doorgaans op de grond.
Enkele soorten:
Plooivoetstuifzwam (Calvatia excipuliformis). Dit is een van de grootste soorten met een hoogte van maximaal 15 cm. De paddenstoel heeft een versmalde geplooide voet en is aanvankelijk witachtig tot licht beige en verkleurt bij het verouderen naar bleekgrijs tot bruinachtig. Om de sporen vrij te laten barst de bovenkant helemaal open. Hij is vooral te vinden op arme grond in het strooisel van bossen op de zandgrond of in onbemeste weilanden. Komt algemeen voor.
De Parelstuifzwam (Lycoperdon perlatum) heeft een steel met daarop de buik in de vorm van een peer of kogel. De bol is aanvankelijk bezet met stekels. In de loop van de tijd vallen deze af zodat alleen de korrelige schubben overblijven. In de bol ontstaat een centrale opening voor de sporen. De bol verkleurt van wit via geel naar grijsbruin. De binnenmassa is aanvankelijk ook wit, door het rijpen van de sporen parelstuifzwam overgaand in olijfbruin. Deze soort staat vooral op humusrijke zandgronden in bossen en parken.
De Peervormige stuifzwam (Lycoperdon pyriforme) is kleiner, hoogstens 5 cm en maakt ook in het midden een gaatje voor de sporen. Na enkele dagen is de witte kleur veranderd in vleeskleur tot kastanjebruin. Hij lijkt het meest op een omgekeerde peer, zoals de naam al aangeeft. In grote groepen groeit deze soort op boomstronken en wortels van loofhout in voedselrijke omgeving. Het witte vlees van de jonge paddenstoel verwordt tot een bruine poederachtige massa. De reuk is onaangenaam gasachtig. Het vruchtvlees wordt al gauw taai en is dan ongenietbaar.
Gebruik
Veel stuifzwammen zijn eetbaar, maar alleen in jong stadium als het vruchtvlees nog wit is. Voor gebruik in plakken snijden en bakken in een beetje boter of meestoven met een vlees- of groentegerecht.
Waarschuwing: Aardappelbovisten zijn giftig en geven darmstoornissen.
reuzenbovist
Leuke weetjes
De grootste buikzwam is de reuzenbovist (Calvatia gigantea). Je ziet de enorme witte bollen in weilanden, op vuilnisbelten en in wegbermen. Op zich zijn ze eetbaar maar met weinig smaak. Het gevaar zit in de accumulatie van zware metalen. Dit brengt gezondsheidsrisico’s met zich mee. De omvang reikt tot 80 cm doorsnee. Voor meer informatie over de reuzenbovist en een recept ga naar de Wildpluk wiki pagina: reuzenbovist
Sporen van stuifzwammen en bovisten helpen tegen de pijn van spataderen en tegen bloedneuzen (Uit: E.van Zalinge: De magie van de paddestoel).
Recept
Zoete parelstuifzwammen
Een zoet paddenstoeldessert van parelstuifzwam dat zowel warm als koud gegeten kan worden.
100 gram jonge, witte parelstuifzwammen
100 gram boter
100 gram poedersuiker
Bereidingswijze
De parelstuifzwammen niet schillen, wel ontdoen van wratjes en stekels. De paddenstoelen in 2 mm dunne plakjes snijden. In een koekenpan boter smelten en de paddenstoelen aan weerszijden goudgeel bakken. Op een schaal leggen, met suiker bestrooien en serveren.
