Aalbes

De familie waarbij de aalbes hoort is de ribesfamilie, Grossulariaceae. De 150 soorten van deze familie groeien alle in gematigde streken. Er zijn verschillende uitgezaaide kweekvarianten te vinden die over het algemeen grotere bessen hebben.

Kenmerken en voorkomen

De aalbes (Ribes rubrum) is een overblijvende plant en wordt 90 tot 150 cm hoog. De bladeren zijn aan de voet hartvormig met meestal 5 lobben. De bladeren zijn aan de onderkant vaak dicht behaard. De geelgroene, vaak iets paarsige bloemen hebben een grootte van 5 mm en groeien in hangende trossen. De kroonbladeren zijn zeer klein. Eerst staan ze af en later rollen ze achterover. De kroonbladeren zijn niet behaard en schaalvormig met in het midden een vijfhoekige richel om de stijl. De bloeiperiode is in april en mei. De 6 tot 10 mm grote bessen van de inheemse soort zijn glanzend helderrood en zijn eind juni rijp. Cultuurplanten kunnen witte bessen hebben die doorgaans iets groter zijn. Deze struiken hebben geen worteluitlopers. Aalbessen groeien op zonnige tot meestal licht beschaduwde plaatsen op vochtige tot vrij natte grond, zoals in bossen, houtwallen, moerasbossen, beschaduwde rotsen en beekoevers. Ze komen ook op knotwilgen voor waar vogels de pitten hebben uitgepoept.

Gebruikstoepassingen

Aalbessen worden vers gegeten of tot sap of jam verwerkt. Gedroogde bessen kunnen gebruikt worden voor een frisse thee. De bessen bevatten veel van de vitaminen C en B1 en zijn mineralenrijk. Bessensap wordt daarom aanbevolen bij ziekten van de spijsvertering en reuma.

De klassieke wilde summerpudding waarvan het recept bij bosaardbei te vinden is, kan ook prima met aalbes gevuld worden.

Een klassiek recept is Haage bluf, zie hieronder.

Andere soorten ribes

Andere soorten uit de Ribes-familie zijn doorgaans ook eetbaar:

R. uva-crispa, kruisbes: de vrucht is groter dan de van de aalbes en groenig, doorzichtig en behaard; de struik heeft stekels
R. nigrum, zwarte bes: zelfs bij licht aanraken van het blad is meteen de cassisgeur te ruiken; de zwarte bessen bevatten veel vitaminen en zijn al eeuwen in gebruik
R. alpinum, alpenbes: de naam van deze soort is niet geheel juist, omdat deze ook veel in het laagland groeit; deze struik kan goed tegen vervuilde lucht en wordt daarom vaak als haag aangeplant; de bes smaakt minder sterk dan die van de aalbes
R. petraeum, steenbes: de bessen zijn heel erg zuur; deze soort komt in de bergen voor; de bloemen zijn altijd tweeslachtig
R. aureum, gele alpenbes: de bloemen zijn goudgeel waaruit later zwarte bessen voortkomen; oorspronkelijk uit Noord-Amerika
R. sanguineum, rode ribes: een soort met hardroze bloemen en blauw berijpte bessen, die wel eetbaar zijn maar niet echt smakelijk
R. sylvestris en R. spicatum zijn ondersoorten van de aalbes

Recepten

Aalbessencrumble

400 gram bessen
60 gr bloem
2 eetlepels suiker
40 gr koude boter
2 eetlepels amandelpoeder
snufje zout

Snijd de boter in stukjes. Doe in een schaal met de bloem, het amandelpoeder, de suiker en een snuifje zout. Kneed met de vingers tot een kruimelig mengsel. Zet 30 minuten in de koelkast.

Verwarm de oven voor op 180° C.

Vet kleine ovenschaaltjes in met boter en bestrooi met suiker. Maak de bessen schoon, spoel ze en dep ze goed droog.

Verdeel de bessen over de bakvormpjes en bestrooi met de crumble. Zet ±20 minuten in de oven. Laat even afkoelen en serveer warm.

Bron: libelle-lekker.be

Haagse bluf

200 ml bessensap
100 à 200 gr suiker
2 eiwitten
ter garnering 2 lange vingers

Klopt het sap, de suiker en de eiwitten met een mixer zo stijf dat het blijft staan. Verdeel het mengsel over 4 schaaltjes en serveer direct.

Bessensap met beschuit

4 beschuiten
150 ml bessensap en evenveel water
eventueel pijpkaneel, 1 kruidnagel en citroenschil
30 gr suiker
10 gr aardappelmeel

Bessensap met water, suiker en de specerijen aan de kook brengen. Aardappelmeel mengen met een beetje koud water en aan het bessensap toevoegen. Laten doorkoken tot het bindt. Leg de beschuiten in vier schaaltjes en overgiet deze met het warme sap.