Gele kornoelje

De drie inheemse kornoelje-soorten horen tot een kleine plantenfamilie nl die van de kornoeljefamilie. De rode kornoelje (Cornus sanguinea) en de gele kornoelje (Cornus mas) zijn struiken of kleine bomen, de Zweedse kornoelje (C. suecica) is een kruidachtige plant en vrijwel uit Nederland verdwenen. Ingeburgerd is de Canadese kornoelje (C.sericea). De witte kornoelje (C.alba) is als verwilderde tuinplant te vinden.

Voorkomen

De gele kornoelje heeft groene scheuten die op den duur bruin worden. Het is een zeer vroege bloeier. Al in februari verschijnen op het kale hout de lichtgele bloemschermen lang voor de bladeren ontplooien. Daaruit ontwikkelen zich de knalrode glanzende vruchten die op kersen lijken en vanaf juli beginnen te rijpen. Aanvankelijk zijn ze te zuur en bevatten ze teveel looistoffen voor een aangename smaak. Ze zijn pas lekker tegen de tijd dat ze beginnen te vallen. Het blad heeft 3 of 4 paar zijnerven die samenkomen in het puntige uiteinde van het blad. De zijnerven ontspringen niet op de zelfde plek aan de hoofdnerf. Dit is een onderscheid met de andere soorten. De ideale plek voor de struiken zijn vooral bosranden. De soort is weliswaar inheems, maar komt als wilde soort weinig voor. Reden om deze struik in 2012 als zeer zeldzaam op de Rode Lijst te plaatsen.

Gebruik

Het hout van de gele kornoelje is zeer hard en was vroeger in gebruik voor speren en stelen van gereedschap.

Leuke weetjes

De kornoelje-soorten zijn onderscheidbaar door hun bladeren. Als een blad door midden gescheurd wordt, blijven de vaatbundels als elastiekjes heel.

Andere kornoeljes

Rode kornoelje

Het meest opvallend aan deze struik zijn de roodgekleurde twijgen in de winter. De stinkende bloemen verschijnen in mei-juni na het blad. De vruchten zijn donker met witte spikkeltjes en oneetbaar. Vogels vinden ze heerlijk. In de herfst is het blad heel rood. Duizenden jaren terug werden van de lange uitlopers visfuiken gemaakt.

Canadese kornoelje

Deze tuinsoort lijkt op de rode kornoelje. De eenjarige takken zijn rood. De soort heeft echter groter blad met meer zijnerven. De struik is plaatselijk ingeburgerd want hij verwildert en verspreidt zich gemakkelijk. De bloei is in juli. Daarna komen de witte oneetbare vruchten.

Witte kornoelje

De vruchten van deze soort zijn ook wit, soms lichtblauw. Ze zijn voor de mens oneetbaar, maar niet giftig. Vogels snoepen er wel van. Bestand:Zweedse kornoelje.pdf

Zweedse kornoelje

In tegenstelling tot de andere soorten is dit geen struik maar een kruidachtige plant van maximaal 30 cm. De grote witte schutbladen van de zwartrode bloemhoofdjes vallen het meest op. Tegenwoordig uiterst zeldzaam.

Recepten

Ingemaakte kornoeljes

1 kg vruchten (selecteer de niet zo rijpe nog stevige kornoeljes)
1 l water
2 takjes tijm
2 laurierbladeren
2 kruidnagels
200 g zeezout
10 zwartepeperkorrels
1 rode peper, zonder zaadjes en in strips gesneden

1/4 l olijfolie

Kruiden, zout en water opkoken en laten afkoelen. Kornoeljes in een hoge pot doen en de gezeefde kruidenpekel erop gieten. Zorg dat de bessen onder de pekel staan met een plasticzakje met daarin pekel of een gewicht. Sluit af met een bord. Ik gebruik daar vaak weckpotten voor die ik afsluit zonder rubberring. Dan kan de lucht er wel uit maar komt er niet in. 3 maanden laten staan. Heb je geen 3 maanden kun je de pekel nog warm op de bessen gieten.

Kornoeljes afgieten, afspoelen en goed laten afdruipen. 1 dag laten drogen. Kornoeljes met de olijolie bedekken en in de koelkast bewaren.

Recept Roel van Kollem naar een oorspronkelijk idee van Jean-Marie Dumaine.

Kornoeljejam

1 kg rijpe kornoeljes (rood tot donkerrood)
3 dl water
750 gr suiker
sap & schil van ½ citroen
2 cm gember, zeer fijngesneden
1 appel, geschild en in kleine stukjes gesneden
LM-pectine à 15 gr (Marmello, gelei maken zonder suiker, te koop bij natuurwinkels)

Kook de kornoeljes met het water tot ze zacht zijn en haal ze vervolgens door een zeef. Zet ze opnieuw op met de overige ingrediënten, uitgezonderd de pectine. Kook tot de appelstukjes zacht zijn maar nog wel structuur aan de jam geven. Voeg 1 zakje pectine toe volgens de aanwijzigingen op het pakje. Laat nog 1 of 2 minuutjes pruttelen. Doe kokend heet in schoongemaakte potjes. Laat omgekeerd afkoelen.

Recept Roel van Kollem.

Zoek of meld kornoeljes bij jou in de buurt op wildplukwijzer.nl!