Elsbes

Sorbus torminalis ofwel elsbes is een van de vele familieleden van de rozenfamilie. Van de andere Sorbus-soorten is alleen de wilde lijsterbes (S. aucuparia) een inheemse soort. De meelbes (S.aria) en de Zweedse meelbes (S.intermedia) zijn vaak als kleine straatboom aangeplant. De door vogels verspreide zaden van de meelbes zorgen voor verwildering in bosranden. De elsbes is een kleine boom die hooguit 25 meter kan worden. De bladeren lijken niet erg op die van de andere verwante soorten. Ze zijn beter te beschrijven als een uitgerekt esdoornblad. Het glanzende blad heeft drie tot vijf uitstekende driehoeken en niet de regelmatige insnijdingen als de bladeren van andere Sorbus-verwanten. De bloemen groeien in crèmekleurige tuilen. Hieruit ontstaan de bruine bessen die gespikkeld zijn. Het lijken net kleine appeltjes. Een uitbundige oogst is te verwachten één jaar na een hete zomer.

Voorkomen

Van nature komt deze boom in Nederland niet voor. Wel in kalkrijke gebieden in het oosten van België, Noord-Frankrijk en in de Eifel. Elsbes wordt in ons land slechts af en toe aangeplant als laanboom. Van oorsprong komt hij uit Zuidoost-Europa, Turkije en rondom de Kaukasus.

Gebruik

De bessen van de elsbes zijn erg zuur en doen je mond samentrekken. Pluk ze als ze door de eerste vorst overrijp zijn geworden. Dan zijn ze heerlijk zoet geworden. Als ze nog te zuur zijn, kunnen ze gedroogd worden door ze op te hangen. Ze zijn te verwerken tot jam. Sinds lang worden ze toegepast tegen maagpijn.

In Pomarium Brittanicum van Henry Phillips wordt beschreven dat de bessen in de tuin werden opgehangen om ze aan de lucht te laten fermenteren. De kwaliteit is als van mispel. De smaak lijkt op die van tamarinde met rozijnen door de combinatie van appel- en citroenzuur. De zaden smaken nootachtig. Gekookt werden de bessen gegeten samen met aardappelen of op brood. Ook verwerkte men het tot likeur (Ratafia).

Leuke weetjes

Voordat het gebruik van hop in zwang kwam, werden de bessen van de elsbes gebruikt als smaakmaker. In Engeland werden ze aangeboden onder de naam chequers of checkers.

Recept

Vruchten > Ja, Dr (Na de vorst verzamelen. Bevat veel vitaminen en pectine)

Verzamelen: oktober-november