Smeerwortel

Gewone smeerwortel

Symphytum officinale ofwel gewone smeerwortel is een forse plant die hoort bij de familie van de ruwbladigen. De bladeren zijn groot, tot meer dan een halve meter. Ze lopen met smalle lijsten langs de stengel af tot voorbij het blad eronder. De bloemen zitten in een schicht die zich langzaam uitrolt als meer bloemen open gaan. De bloemen hebben een variatie aan kleuren roze, paars en wit. Ze hangen klokvormig naar beneden. Als de kroonbuis is afgevallen dan steekt de stamper recht uit de kelk. De bloei is van april tot in oktober, in zachte winters zijn jaarrond bloemen te zien.

De nectar is alleen bereikbaar voor insecten met een lange tong. Bijen en hommels die niet zo’n lange tong hebben bijten een gaatje aan de onderkant van de bloem zodat ze zich toch tegoed kunnen doen aan de nectar. Op deze manier nemen ze geen stuifmeel aan hun behaarde lichaam mee.

Voorkomen

Deze meerjarige plant houdt van vochtige, natte omstandigheden op voedselrijke bodem. Hij staat op dijken en in oeverruigten.

Gebruik

Uit de wortels kan een soort plakkerige gom getrokken worden waarmee wonden ingesmeerd worden en die ook helend lijkt de werken bij beenbreuken.

Jong mals blad kan fijngehakt aan salades worden toegevoegd. Gestoomd of geblancheerd eet men het als groenten of in soep. Pas echter op een te grote hoeveelheid.

Waarschuwing

Benadrukt dient te worden dat bij te veel en te vaak eten van smeerwortel leverbeschadigingen kunnen optreden. De oorzaak is de grote concentratie aan pyrrolizidine. Door dit inzicht is het inwendige medicinale gebruik ervan in de loop der tijd verminderd.

Poeder van het blad en de wortels bevat carcinogene stoffen en wordt gebruikt als rattengif!

Jong blad kan verward worden met dat van vingerhoedskruid (Digitalis purpurea) dat nog giftiger is.

Leuke weetjes

Als je het blad een paar dagen in water laat rotten dan ontstaat er gier waarmee je de aarde kunt bemesten.

Deze plant bevat giftige pyrrolizidine alkaloïden. Wordt veel gebruikt in geneeskrachtige zalfjes. Vandaar de naam smeerwortel.

Roger Phillips vermeldt dat alleen het jonge blad gegeten kan worden maar noemt daarna een aantal andere toepassingen. Wat verwarrend.

Zolang we niet overtuigend weten wat wel en niet eetbaar is, raden wij het gebruik ernstig af.