Elsbes

Elsbes

Sorbus torminalis ofwel elsbes is een van de vele familieleden van de rozenfamilie. Van de andere Sorbus-soorten is alleen de wilde lijsterbes (S. aucuparia) een inheemse soort. De meelbes (S.aria) en de Zweedse meelbes (S.intermedia) zijn vaak als kleine straatboom aangeplant. De door vogels verspreide zaden van de meelbes zorgen voor verwildering in bosranden.

De elsbes is een kleine boom die hooguit 25 meter kan worden. De bladeren lijken niet erg op die van de andere verwante soorten. Ze zijn beter te beschrijven als een uitgerekt esdoornblad. Het glanzende blad heeft drie tot vijf uitstekende driehoeken en niet de regelmatige insnijdingen als de bladeren van andere Sorbus-verwanten. De bloemen groeien in crèmekleurige tuilen. Hieruit ontstaan de bruine bessen die gespikkeld zijn. Het lijken net kleine appeltjes. Een uitbundige oogst is te verwachten één jaar na een hete zomer.

Voorkomen

Van nature komt deze boom in Nederland niet voor. Wel in kalkrijke gebieden in het oosten van België, Noord-Frankrijk en in de Eifel. Elsbes wordt in ons land slechts af en toe aangeplant als laanboom. Van oorsprong komt hij uit Zuidoost-Europa, Turkije en rondom de Kaukasus.

Gebruik

De bessen van de elsbes hebben een extra rijping nodig, anders zijn ze erg zuur en doen je mond samentrekken. Pluk ze met een stuk tak er nog aan als ze door de eerste vorst wat zoeter zijn geworden. Als ze nog te zuur zijn, kun je ze met tak en al ophangen om zo verder te laten rijpen tot ze heerlijk zoet zijn geworden. Dan zijn ze verder te verwerken.

Sinds lang worden de vruchten toegepast tegen maagpijn.

In Pomarium Brittanicum van Henry Phillips wordt beschreven dat de bessen in de tuin werden opgehangen om ze aan de lucht te laten fermenteren. De kwaliteit is als van mispel. De smaak lijkt op die van tamarinde met rozijnen door de combinatie van appel- en citroenzuur. De zaden smaken nootachtig. Gekookt werden de bessen gegeten samen met aardappelen of op brood. Ook verwerkte men het tot likeur (Ratafia).

Leuke weetjes

Voordat het gebruik van hop in zwang kwam, werden de bessen van de elsbes gebruikt als smaakmaker bij de bereiding van bier. In Engeland noemen ze de boom chequers, checkers of wild service tree.

Recept

Elsbesbier

Pluk de bessen maar laat ze aan een stuk tak zitten. Laat ze verder rijpen door de takken samen te binden en ze op te hangen. Dat werd vroeger bij de haard gedaan. Net als mispels moeten ze overrijp worden.

Knip nu de bessen met een schaar van de takken en doe ze in een glazen pot. Voeg 500 gram suiker toe aan 2 ½ kilo vruchten. Zorg er voor dat er niet te veel lucht boven het mengsel zit.

Sluit de pot goed af en schud goed door elkaar. Laat de pot gesloten totdat de bessen helemaal onder het vocht staan. Hoe langer je het laat fermenteren, hoe lekkerder het wordt. (Je kan cognac toevoegen).

Noot: de bessen kun je daarna ook opeten.

• Van de vruchten kan jam gemaakt worden en je kan ze toevoegen aan dranken als extra smaakmaker.

Liefst na de eerste vorst verzamelen. Bevat veel vitaminen en pectine.

Tot slot voor meer informatie verwijs ik naar een goede site met veel informatie en foto's: Atomic shrimp

Verzamelen: oktober-november