Klaver

Klaver

Rode klaver (Trifolium pratense) en witte klaver (Trifolium repens) zijn twee van de vele klaversoorten. Ze behoren tot de familie van de vlinderbloemigen. Deze familie is van groot economisch belang omdat veel voedingsgewassen en veevoer hierbij horen zoals boon, erwt, sojaboon en pinda. De bloem bestaat uit vijf kroonbladen waarvan de naar boven gerichte de vlag heet, twee staan zijwaarts gericht, de zwaarden. De twee naar beneden gerichte zijn aan elkaar gegroeid en worden de kiel genoemd. De vruchten heten peulen die allerlei vormen kunnen hebben. Als de peul ingedroogd is, scheurt deze open zodat de zaden weggeschoten worden.

Kenmerken en voorkomen

Rode klaver is een veel voorkomende plant op niet te zeer bemeste weiden en voedselrijke bermen. Het blad is in drieën gedeeld en heeft een lange steel. De blaadjes zijn V-vorming gevlekt. De kogelronde hoofdjes zijn rozerood tot purper en geuren als ze van mei tot oktober in bloei staan. Door de heerlijke geur worden veel insecten aangetrokken, alleen hommels hebben een tong die lang genoeg is om bij de nectar te komen. Met een lange penwortel zijn ze stevig in de grond verankerd. Rode klaver is in aanleg tweejarig, maar door het vele maaien gedragen ze zich als meerjarige plant. Deze plant werd in de Oudheid al geteeld als eiwitrijke voederplant. In de wortelknolletjes zitten bacteriën die stikstofverbindingen maken die de bodem ten goede komen en daarmee ook andere planten. De nu wilde planten zijn eigenlijk afstammelingen van eeuwenoude cultuurvormen. Witte klaver is een verwilderde plant die vroeger gekweekt werd. Zoals de wetenschappelijk naam – repens - aangeeft kruipen de stengels over de grond en vormen vanuit de bladoksels nieuwe wortels. Daarom is deze plant goed bestand tegen betreding. De blaadjes zijn getand en veel ronder dan zijn rode soortgenoot. De bloemen hebben een wittige roomkleur; ze verkleuren naar rozebruin. Ook deze bloemen hebben veel nectar dat vooral honingbijen aantrekt. Deze soort is in Nederland één van de meest algemeen voorkomende planten. Ze houden van licht en daarom vermijden ze hoog grasland.

Gebruikstoepassingen

Het jonge blad en de zoete bloemhoofdjes kunnen aan salades worden toegevoegd bijvoorbeeld met rijst. De bloemen zijn decoratief. Ze moeten laat in de ochtend geplukt worden. Van de bloemen kan een geurige thee getrokken worden die waarde heeft als hoestdrank en, naar men zegt, verlichtend werkt voor vrouwelijk leed.

Eetbaarheid

Sommige cultuurvariëteiten van de witte klaver bevatten blauwzuurglycosiden dat kan leiden tot vergiftigingen bij vooral runderen. Door slakken worden ze dan ook niet gegeten. In onze streken is het gehalte gifstoffen minder groot dan in zuidelijker gebieden. Bij jonge planten is het gehalte het hoogst en bij de bloei het laagst. Het gehalte verschilt per soort. Rode klaver bevat isoflavonen die kankerverwekkend kunnen zijn bij mensen die daar gevoelig voor zijn en coumarine dat bloedverdunnend werkt.

Eet daarom klaver sowieso met mate.

Leuke weetjes

Rode klaver is een indicator voor kalkgebrek: in dat geval er witte vlekken aan de bladranden. Vroeger werd deze plant gebruikt om de toverkracht van heksen en tovenaars te bezweren. Het Hollandse zaad van witte klaver werd al in de 16e eeuw verhandeld o.a. naar Engeland.

Andere Trifolium-soorten

Hazenpootje (T. arvense) met zachte pluizige bloemhoofdjes, vooral op zandgrond en in stoepranden met een zandige ondergrond te vinden. Liggende klaver (T.campestre) heeft gele bloemen. Aardbeiklaver (T.fragiferum) lijkt op witte klaver. Na de bloei zwellen de kelkbladen op waardoor het bloemhoofdje op een bleke aardbei lijkt. Staat op vochtige bodems. T. Medium - bochtige klaver - is forser dan de andere, evenals T.hybridum, de basterdklaver. Deze laatste is pas sinds de 19e in Nederland op braakliggende terreinen te zien. Kleine klaver (T. dubium) is een kleine soort zoals de naam al zegt en heeft gele bloemen.

Het is ons niet bekend of deze soorten, en die hieronder vermelde, eetbaar zijn.

Klaver in de naam

Behalve de genoemde soorten zijn er meer plantensoorten met klaver in de naam. Witte en (goud)gele honingklaver (Melilotus) kunnen meters hoog worden met geurende bloemen aan de wijdvertakte planten, zie Honingklaver in de wiki. Veel kleiner is de hopklaver (Medicago lupulina); wondklaver (Anthyllis vulneraria) heeft wit pluis tussen de bloemen. Van oudsher in gebruik als wondhelend kruid. In de zomer kleuren vooral natte plekken geel van de rolklaver (Lotus corniculatus).

• Wortel kan gekookt worden als groente en gedroogd tot meel worden vermalen.

Verzamelen: oktober-februari

• Blad gebruiken als salade of koken als groente.

Verzamelen: april-mei

• Bloemhoofdjes kunnen in de salade of gedroogd als thee

Verzamelen: juni-augustus