Smakelijke melkzwam

foto Gerard Koopmanschap

Zeldzaamheid: vrij algemeen, Habitat: naaldbos, droog, rijk zand, Substraat: zand, humusarm, Rode Lijststatus: Thans Niet Bedreigd (TNB), Verspreidingsatlas: 0069160

Soortkenmerken

• Hoed: 4-10 cm, zalmkleurig tot oranje met kringen van donkerder vlekjes, jong nagenoeg rond en gewelfd met een stompe ingerolde rand, later verdiept het centrum en worden ze trechtervormig, dof oranje lamellen die kort aflopen op de steel, op kneusplekken en bij ouderdom een kopergroene verkleuring, lamellen scheiden een dikkig oranje melksap af bij kneuzing, voelt bij vochtig weer licht plakkerig/slijmig aan, droogt snel op, stevig.

• Steel: 1 tot 3 cm, stevig en relatief dik, kleur als de hoed met verspreide ondiepe oranje druppelvormige putjes/vlekjes, geen velum/ring, stevig, hol, bij doorsnijden komt oranje melksap vrij.

• Geur: onopvallend tot licht fruitig.
• Smaak: Zachte paddenstoelensmaak, vrij hard vruchtvlees.

Voorkomen

Zandige, kalkhoudende bodems en leeft uitsluitend in symbiose met dennen (Pinus).

Verwisseling

Gevaarlijke verwisselingen met giftige soorten zijn haast uitgesloten. Er bestaan nog enkele soorten met de combinatie oranje hoed, oranje steel, oranje lamellen en oranje melksap. Deze zijn nauw verwant en allen eetbaar, doch vrij zeldzaam en in het veld zijn ze lastig van elkaar te onderscheiden. De peenrode melkzwam kenmerkt zich doordat hij uitsluitend ectomycorrhyza vormt met spar (Picea).

• Peenrode melkzwam (Lactarius deterrimus, NMV soortcode 0069170, vrij algemeen)
• Vaalrode melkzwam (Lactarius semisanguifluus , NMV soortcode 0069480, vrij zeldzaam)
• Vaaloranje melkzwam (Lactarius quieticolor, NMV soortcode 0069480, vrij zeldzaam)

Vindplaatsen

Vormt ectomycorrhyza met den (Pinus). Vanaf september tot eind november is hij het talrijkst in de dennenbossen langs de kust en op de eilanden. In het binnenland is hij minder algemeen, maar plaatselijk vrij talrijk op rijke zandgronden zoals in zuid Limburg.

Verzameltips, aandachtspunten en overige informatie

• Verzamel alleen verse, stevige exemplaren. De smakelijke melkzwam heeft vrij hard, stevig vruchtvlees. Ze kunnen bij nat weer wat slijmig aanvoelen, maar dat droogt snel weer op.
• Verzamel geen oude exemplaren die al geheel trechtervormig zijn met wijd uiteen staande lamellen. Deze hebben nagenoeg geen smaak meer. Jongere exemplaren hebben het lekkerste aroma.
• Door de stevige textuur lenen ze zich voor nagenoeg alle bereidingswijzen en blijven ze lang stevig, ook in stoofschotels.
• Traditioneel worden melkzwammen in midden en oost Europa geconserveerd door ze in te leggen in zout of zuur. Zo kun je ze ook in potten in de winkel aantreffen, echter zelden in Nederland.
• Wist je dat wanneer je een grote hoeveelheid smakelijke melkzwammen hebt gegeten, je urine oranjerood kan verkleuren? Geen paniek, het is van tijdelijke aard!