Brandnetel

De grote brandnetel (Urtica Dioica)

Brandnetels (Urtica) hebben brandharen aan de stengel en aan de onderzijde van het blad. Door aanraking breken de toppen van de brandharen af waardoor netelgif wordt afgescheiden. Netelgif bestaat uit mierenzuur en acetylcholine, dat de bloedvaatjes openhoudt en blaren, branderige plekken en jeuk op de huid veroorzaakt. In de buurt van brandnetels groeit meestal zuring, weegbree, dovenetel of hondsdraf, waarvan het sap helpt om het branderige gevoel te verzachten. De bovengrondse delen van brandnetel zijn rijk aan ijzer, vitamine A en C, en mineralen. De grote brandnetel (Urtica dioica) kan wel 2,5m hoog worden en heeft een kruipende wortelstok, de kleine brandnetel (Urtica urens) wordt maximaal 50cm hoog en heeft een penwortel.

Toepassingen

Topjes en jonge scheuten

De topjes en jonge scheuten van de brandnetel kunnen als een soort spinazie gegeten worden. De lange stengels smaken het beste in het voorjaar. Zeer jonge stengels zijn heerlijk als sla. Als je ze met blote handen wilt plukken, kun je dat het beste doen door ze aan de onderkant vast te pakken. De brandhaartjes staan schuin omhoog, en aan de onderkant loop je het minste risico om geprikt te worden. Handschoenen aantrekken is makkelijker en veiliger. De kleine brandnetel is venijniger dan de grote.

De stengels en de wortels hebben sterke vezels. Deze worden gebruikt voor het fabriceren van touw en neteldoek.

Om de brandhaartjes voor (bijna) vers gebruik onschadelijk te maken, is het voldoende om de brandnetel kort in kokend water onder te dompelen. Je kunt de stengels ook boven een vuurtje houden, zodra ze een beetje slap worden, zijn de bladeren eetbaar.

Foto Wies Teepe van Eten uit de natuur

Ook kan van brandnetels soep gemaakt worden. Verpak vis en vlees in brandnetelbladeren om ze langer fris te houden. Trek een heerlijke frisse thee van verse brandnetelbladeren (doe hele verse bladeren in een mooie glazen theepot of theeglas) of droog ze eerst en maak er dan thee van. Zo heb je ook in de winter een verfrissend kopje brandnetelthee.

Verzamelen: maart-juli

Wortels

De wortels van de brandnetel kunnen gekookt als groente worden gegeten of in een soep worden verwerkt om deze wat body te geven.

Verzamelen: Hele jaar door

Leuke weetjes

Sinds kort is in Nederlandse steden de zuidelijke brandnetel (Urtica membranacea) te vinden. Deze is vanuit Mediterrane landen als verstekeling meegelift met olijfbomen in kuipen. De bloemen staan in vier lange aren die met een krul naar beneden hangen.

Zeker de grote brandnetel is een belangrijke waardplant voor enkele veel voorkomende vlindersoorten. Rupsen van de dagpauwoog, de kleine vos en de atalanta eten zich dik en rond van het blad. De rupsen van de kleine vos bijten eerst de brandharen weg.

Bij aanraking breekt de top van de brandharen zodat de prikkelende stof histamine met een scherpe naald door de huid wordt geïnjecteerd.

Het bladgroen van de grote brandnetel kan als verfstof voor b.v. camouflagepakken worden gebruikt.

Recepten

Brandnetelsoep

Ingrediënten:

• Een vergiet vol brandneteltopjes
• 1 ui
• 1 klont roomboter
• 1 aardappel
• 1,5 liter groentenbouillon
• zout en peper

Zoek een plek waar lekkere sappige brandnetels staan. Doe stevig handschoenen aan. Pak een vergiet. En pluk de brandneteltopjes. Met 4, 6 of 8 blaadjes, hoe jonger hoe meer blaadjes er aan het topje mogen zitten.
Was het vergiet vol brandneteltopjes (met behulp van tang of handschoen) in ruim koud water. Smoor 1 gesnipperde ui in een klont roomboter, voeg 1 in blokjes gesneden aardappel toe. Laat even glazig worden. Doe er de brandneteltopjes bij met 1,5 liter groentenbouillon. 15 minuten laten koken. Van het vuur afhalen en de staafmixer er door. Nog 10 minuten zachtjes laten pruttelen en afmaken met zout en peper naar smaak.
Eventueel opdienen met een dotje crème fraîche.

Recept van Ellen Mookhoek van de De Brede Moestuin

Hartige brandneteltaart

Foto Wies Teepe

Ingrediënten:

Voor het deeg een volkorenvariant op pâte brisée

• 250 gram volkorenmeel
• gram boter (voor een veganistische variant gebruik je plantenmargarine)
• 1 ei (te vervangen door 3 eetlepels havermelk)
• snufje suiker
• 3/4 theelepel zout
• 1 eetlepel melk (of havermelk)

Voor de vulling

• 6 eieren
• 200 gram geraspte kaas
• 2 uien gesnipperd
• 1 teentje knoflook
• jong blad van brandnetel
• peper en zout naar smaak
• kruiden als hondsdraf, wilde marjolein, tijm en rozemarijn
• olie

Meng en kneed de ingrediënten voor het deeg goed door elkaar. Laat een half uur rusten op een koele plaats. Rol dan uit op een met meel bestoven ondergrond en bekleed de bakvorm ermee. Was de bladeren en snij ze fijn. Bak ondertussen ui en knoflook langzaam in de olie en voeg de kruiden toe. Laat afkoelen en meng met geraspte kaas en eieren en vul de vorm. Bak ± 40 minuten in een voorverwarmde oven van 175 graden Celsius. Tot de taart goudbruin is.

Recept van Wies Teepe van Eten uit de natuur.

Brandnetelpesto

Ingrediënten:

• 150 g jonge brandnetelbladknoppen
  
• 2 teentjes knoflook, fijngesneden
  
• handvol pijnboompitten
  
• ca. 80 ml olijfolie
  
• wat versgeraspte parmezaanse kaas
  

Kook de knoppen ca. 2 minuten in water. Giet ze af.
Doe de brandnetels in de blender met wat parmezaan, knoflook, pijnboompitten en olijfolie.
Pureer dit tot een gladde saus. Serveer bij pasta.

Recept van James Wong uit Grow your own drugs. De heilzame werking van planten, vruchten, bloemen en kruiden uit eigen tuin.