Vogelmuur

Vogelmuur of muur (Stellaria media) is een lage eenjarige plant en wordt 5 tot 40 cm hoog. De stengels zijn groen. Een enkele rij haren loopt langs de stengel van knoop tot knoop. De bladeren zijn groen, eirond met een spitse top, en vaak gesteeld. De bladeren staan in overstaande paren. De plant is vaak wijdvertakt, maar heeft slecht één wortelstelsel.

De vijf kroonbladen zijn wit en zeer diep ingesneden, waardoor het lijkt of er tien kroonbladen zijn. De kelkbladen zijn even lang en de helmknoppen paars. Zolang er geen langere vorstperiode is bloeit vogelmuur in alle seizoenen. De bloemknop is sterk behaard. Vogelmuur groeit op zonnige tot licht beschaduwde, open plaatsen op droge tot vochtige grond en is te vinden in akkers, tuinen, bermen en ruigten, vaak bij boomstammen.

Toepassingen

Vogelmuur is het hele jaar door op veel plaatsen te vinden. Vooral in de winter vallen de knalgroene planten op, zolang er geen zware vorst overheen is gegaan. De beste periodes om te plukken zijn de lente en de herfst. De jonge planten zijn erg voedzaam en rijk aan vitamine C. Zolang de stengels, blaadjes en bloemen mals zijn, kun je ze plukken en dat is eigenlijk het hele jaar door, want verschillende generaties van het plantje volgen elkaar onafgebroken op. Vogelmuur wordt voornamelijk rauw gegeten. Vogelmuur is ook lekker in roomkaas, roomboter of op een boterham. Knip of snij het in kleine stukjes. Voor meer smaak kun je ook andere kruiden zoals Kraailook, Duizendblad en/of Kleine Veldkers toevoegen. Vogelmuur kan ook worden gekookt als groente, maar wel heel kort. Ook kunnen ze aan soepen worden toegevoegd. Vogelmuur werkt overigens goed tegen jeuk.

* Stengel en blad: Zowel de zachtgroene blaadjes als de stengels kunnen bijna elke maand geplukt worden, behalve na strenge vorst. In het voor- en najaar zijn ze op hun frist. De smaak doet denken aan veldsla of zachte sla. Als het te droog is geweest of als de plant ouder wordt, worden de stengeltjes langer en harder, zodat je dan beter alleen de laatste scheutjes kunt plukken. Oudere stengels worden draderig.

* Bloem: eetbaar

Volksgeneeskunde

Vogelmuur heeft meer in zijn mars dan op het eerste gezicht lijkt. Dat dankt hij aan een hoog gehalte vitamine A en C, silicea of kiezelzuur, magnesium, saponinen, organisch kalium en silicium, zouten, hars, gom en ijzer. De medicinale eigenschappen zijn spijsverteringsbevorderend, aansterkend, urineafdrijvend, zogafdrijvend en wondhelend, tegen blaas- en nierziekten, reuma en ontstoken ogen. In de 19de eeuw werd de plant hoog aangeprezen als kalmerend middel en bij irritatie van de luchtwegen, bij ontstekingen van darmkanaal, nieren en geslachtsorganen. Op slijmvliezen heeft het een verkoelende werking. Het werd in de volksgeneeskunde wel ingezet als slijmoplossend middel bij vastzittende hoest, bij eczeem, huidontstekingen en brandwonden. Verwerkt tot zalf of kompres kan het gebruikt worden voor ontstoken huid, zweren en wintervoeten. Vogelmuur is een plantje dat bij jeuk of een geïrriteerde huid goed van pas komt: het verse plantje op de huid fijnwrijven geeft al veel verlichting.

Leuke weetjes

Het is een kruid dat luis verdrijft. Vogelliefhebbers doen het gedroogd in de nesten van de vogels. Als je met beide handen voorzichtig aan de stengel trekt dan scheurt deze en houdt in het midden een nerf als een soort elastiekje de plant aan elkaar.

Recepten

Vogelmuursoep

• 1 1/2 liter (kippen)bouillon
• 6 lente-uitjes (of kraailook), wit en groen in dunne plakjes gesneden
• 1 grote aardappel, geschild en in kleine blokjes gesneden
• 2 bosjes vogelmuur, schoongemaakt en gewassen met de harde stengels verwijderd
• eventueel wat blaadjes zuring
• zout en peper
• 3 dl slagroom

Doe de uien, aardappel en vogelmuur (houd wat blaadjes achter voor garnering) in de hete bouillon en laat, met een deksel op de pan, 10 tot 15 minuten zachtjes trekken. Kook niet te lang want dan verliest de soep zijn aroma. Breng op smaak met zout en peper en pureer. Doe terug in de pan met de room en laat weer warm worden zonder de soep te laten koken. Garneer met wat blaadjes vogelmuur.

Uit: Wild Food van Roger Phillips.

Stamppot van vogelmuur

De goed gewassen en fijngesneden muur op het allerlaatste nippertje door de gekookte, gestampte, met peper, zout en nootmuskaat op smaak gebrachte, aardappelen lepelen.

Voorjaarsla van vogelmuur

Maak een eenvoudige maar vitaminerijke voorjaarsla door de in stukjes getrokken planten te mengen met een saus van twee eetlepels olie, een eetlepel natuurazijn, wat mosterd, zout en peper. Dien de sla meteen na het mengen op.

Verzamelen: hele jaar door