Herderstasje

Herderstasje

Deze plant komt zo algemeen voor en is aan de driehoekige zaden zo herkenbaar, dat hij zonder vruchten vrijwel over het hoofd gezien wordt. Zowel de Nederlandse als de wetenschappelijk naam (Capsella bursa-pastoris) duidt op de vruchten die de vorm hebben van de driehoekige tas die herders vroeger droegen. Als de planten geen vruchten dragen, wat alleen in een koude periode in de winter het geval is, dan is het een van de planten met zeer kleine witte bloemetjes. Herderstasje hoort bij de kruisbloemigen, een familie waarvan de vruchten hauwtjes of hauwen worden genoemd. Sinds kort komt op enkele plaatsen aan de kust en in de grote steden ook een rode variant voor: rood herderstasje (Capsella rubella). Daarvan zijn de bloempjes een beetje roodachtig en de rest van de plant heeft een paarse uitstraling. In Nederland is deze soort een zeldzame verschijning. De plant heeft hier geen zaadproductie. Op grond van de genetische eigenschappen wordt rood herderstasje niet als een aparte soort beschouwd.

bladrozet

Kenmerken en voorkomen

De witte bloemen zijn klein en staan boven de hauwtjes. Er is een wortelrozet met veerdelige bladeren en aan de stengel staat het blad verspreid. Uiterlijk kunnen ze zeer variabel zijn. Een individuele plant kan zich als een een- of als tweejarige gedragen. Meerdere generaties kunnen zich in een jaar opvolgen. Per plant worden wel 40.000 zaden gemaakt. Herderstasje komt in natuurlijke vegetaties eigenlijk niet voor. Het is een echte cultuurvolger: het staat tussen de straatstenen, kan tegen betreding en heeft een voorkeur voor stikstofrijke standplaatsen, die overal in de stad te vinden zijn vooral waar honden worden uitgelaten. Op beschaduwde plaatsen zal je hem niet vinden.

Gebruikstoepassingen

De jonge rozetbladeren zijn in salades te gebruiken, evenals in pesto, sauzen en wilde groentegerechten. De smaak is scherp tot bitter.

Leuke weetjes

Als kippen herderstasje in het voer krijgen, dan worden de eidooiers donkerder geel. Herderstasje is al sinds de steentijd een cultuurbegeleider en werd als medicinaal kruid gebruikt. Tegenwoordig voornamelijk nog in de homeopathie. De kiemplanten van kleine veldkers, akkerkers en zandraket lijken erg op die van herderstasje. Witte krodde ook zolang deze plant nog niet de ronde zaden heeft. Klein tasjeskruid heeft niet de driehoekige hauwtjes en blijft erg klein.

blad

De plant is soms drager van het tabaksratelvirus die kringerigheid bij aardappelen veroorzaakt. Het is tevens de waardplant van de aardvlo en knolvoet, een schimmelziekte bij kool.

• Jong blad (matig gebruiken).

Verzamelen: april-augustus

• Zaad te gebruiken in salades en als smaakmaker.

Verzamelen: augustus-oktober

rood herderstasje